Ornithose

Ornithose in de kweek.

Ornithose, ook genoemd Psittacose, is een infectieziekte veroorzaakt door Chlamydia Psittaci.

Er werd in het verleden al veel geschreven over deze ziekte maar ik denk dat de rol hiervan, vooral bij de kweek van de wat zwakkere rassen, onderschat wordt. Als men kijkt naar het scala van mogelijke symptomen, onvruchtbaarheid, poppen die niet leggen, windeieren, doos in het ei, plotse dood van broedende poppen, evenwichtsproblemen, jongen van een paar weken oud die plots sterven, wel dan stemt dit toch tot nadenken. Andere ziekten kunnen dit ook allemaal teweegbrengen, maar dan gaat het meer over geïsoleerde nesten en niet met dit ganse scala van symptomen.

Het grote probleem met deze ziekte is dat we, buiten het kweekseizoen, bijna geen enkel symptoom opmerken, poppen zitten goed, mannen zingen luid, er lijkt op het eerste zicht niets verkeerd….Tot de kweek start. Op dit ogenblik, wat een stressfactor is voor onze vogels, flakkert de ziekte op en worden wij geconfronteerd met poppen die niet leggen, eischaal problemen, poppen die wat opgetrokken zitten, soms zelfs sterven en hier en daar een man die we niet in conditie krijgen. Er is zelfs een link met het calcium metabolisme omdat deze ziekte ook de lever en nierfunctie aantasten, noodzakelijk voor de een goede activatie van het vitamine D. Zelfs kwekers die voor de kweek op consult gaan bij de veearts zijn niet echt zeker, want in de winterperiode is de ziekte als het ware slapend aanwezig en met het klassieke standaard onderzoek met de microscoop van het mest en zelfs een standaard cultuur kan deze ziekte niet aangetoond worden. Speciale uitstrijkjes van het oogbindvlies, neusholte en speciale testen op het mest kunnen de ziekte aantonen, maar betekenen geen garantie dat de ziekte niet aanwezig is. Deze resultaten van deze testen vragen wat tijd en zijn ook duur, maar ik denk dat onze vogels dit wel verdienen!

Ik denk dat deze ziekte vooral de meer “zwakkere” rassen treft, bij andere rassen is ze echter ook aanwezig maar deze vogels beschikken over een veel beter functionerend immuunsysteem en zijn in staat voldoende antistoffen aan te maken. Bij de kanaries denk ik dat, door de smalle genetische basis van topvogels, er als het ware een zwakker immuunsysteem voorhanden is en deze vogels het slachtoffer worden van deze ziekte ten tijde van stress, dus in de kweek, en mogelijk ook in de rui van jonge vogels. Daarom denk ik dan ook dat we deze vogels zoveel mogelijk moeten vrijwaren van stress, dus geen grote vluchtkooien, een meer energie rijke voeding en het gradueel opbouwen naar de kweek toe met een energie rijke voeding.

Er is al veel geschreven over het geven van een preventieve antibiotica kuur voor de kweek, en de meesten denken wel aan het geven van een ESB3 of Baycox kuur rond de jaarwisseling, maar over andere kuren horen wij niet echt veel positieve respons.

Indien men de vorige jaren een heel slechte kweek heeft gehad met de boven vermelde symptomen kan men overwegen om een kuur te geven van doxycycline, maar dan gedurende 30 dagen, met tegelijk een energierijke voeding, om de vogels in conditie te houden. Onmiddellijk daarna vitamines toedienen en indien nodig een 5 daagse kuur van nystatine om een eventuele overgroei van schimmels uit te roeien. Bij de mensen bestaat deze kuur maar uit 7 daagse antibiotica kuur, maar bij onze vogels is de kans op her-infectie te groot, vandaar de 30 dagen.

Baytril werd ook al uitgetest maar de klassieke dosis van Baytril 10%, 2 ml/Liter lijkt onvoldoende. Baytril toegevoegd aan het voedsel, maar dan in een dosis van 1000 mg/kg gedurende 21 dagen bleek succesvol, maar intussen werden er ook al gevallen van resistentie gemeld. Hierbij moet men er ook aan denken bij dergelijke dosissen bijwerkingen te vermijden, zoals er zijn een verminderde nierfunctie en neurologische symptomen zoals evenwichtsstoornissen.

Tiamulin (Chevimulin T) of tylosine (Tylan) wordt door sommige liefhebbers gebruikt als preventie tegen Mycoplasma infecties, welke volgens sommigen steeds hand in hand gaan met het circovirus, de door ons gevreesde “zwarte stip”. Excellent tegen Mycoplasmata maar ten opzichte van Chlamydia niet effectief, omdat er onvoldoende concentraties van het antibioticum in de cel zelf bereikt worden.

Een veel voorkomende setting is wanneer men het probleem voor het eerst opmerkt tijdens de kweek, en dan wordt het iets moeilijker! Doxycycline is tegen aangewezen tijdens de kweek omdat het problemen kan geven met de eischaal vorming en aanleiding kan geven bij de botontwikkeling en Baytril kan aanleiding geven tot kraakbeen deformaties.

Een nieuwere manier van behandeling, nu ter studie, bestaat in het gebruik van azithromycine, zeer efficiënt ter bestrijding van zowel Chlaymydia als Mycoplasma. Dit lijkt een molecule met mogelijk een grote toekomst omdat het geen aanleiding geeft tot problemen met de vruchtbaarheid, geen problemen met de botvorming en geen kraakbeen afwijkingen veroorzaakt. Een 3 daagse kuur voor de kweek, en indien strikt noodzakelijk zelfs in de kweek zou mogelijk zijn. Dit is te danken aan het feit dat dit antibioticum zich opstapelt in de witte bloedcellen, zelfs met een 100 maal hogere concentratie in de witte bloedcellen, waardoor het antibioticum ook veel langer werkzaam is dan enkel de 3 dagen die het toegediend wordt.

Het is helemaal niet mijn doel om het antibiotica gebruik te promoten bij onze vogels, maar voor sommigen kan dit alles stof tot nadenken zijn, zeker als men geconfronteerd werd met dramatische kweekresultaten, en ik raad deze liefhebbers dan ook aan om dit alles eens goed door te praten met hun veearts.

Misschien de belangrijkste boodschap is dat wij bij deze vogels moeten trachten om de genetische basis wat breder te maken en vooral ze te behandelen met een minimum aan stress.

Dr. Jan Vanderborght