Vruchtbaarheid

Mannelijke vruchtbaarheid en vetzuren.

Sperma van mensen bevat veel polyonverzadigde vetzuren, vooral van de omega 3 reeks. In tegenstelling bevat sperma van vogels vooral polyonverzadigde vetten van de omega 6 reeks. Aangezien vogels niet in staat zijn deze zelf aan te maken moeten ze via het voer opgenomen worden. Aangezien de vruchtbaarheid van onze vogels jaar na jaar lijkt te verminderen moeten wij dan ook oog hebben op elk detail warmee wij deze zouden kunnen verbeteren.

Vogels verschillen van andere dieren enerzijds omdat zij een inwendige bevruchting vertonen en de testis in het lichaam zitten bij een temperatuur van ongeveer 41-43°C. Een ander aspect is dat na de bevruchting de zaadcellen opgeslagen worden in de kanaaltjes van de uterovaginale junctie, zelfs voor een periode van 2 weken, om van daaruit op te klimmen naar het oviduct. Zaadcellen van vogels bevatten veel vetten, voornamelijk in de celwand en bestaat voornamelijk voor een 80% uit fosfolipiden en 20% vrije cholesterol. Deze fosfolipiden bestaan vooral uit polyonverzadigde vetzuren. Als we nu kijken naar de verhouding van omega 3/omega 6 ratio dan zien we dat menselijke spermatozoïden een hoge ratio hebben maar vogels een lage ratio vertonen. Dit kan niet verklaard worden door dieetfactoren en moet dus wel species specifiek zijn.

Gedetailleerde informatie over vetzuren kan iedereen terugvinden op het internet, ons gaat het hier om wat duidelijkheid te brengen in de taak van deze vetten, en vooral het nut in de praktijk. Voor de liefhebbers geef ik toch mee dat de belangrijkste vetzuren in vogel sperma de drie volgende zijn: linolzuur, arachidonzuur, en DTA (22:4 n6).

Het is aangetoond dat door de vetzuur samenstelling van het voer te veranderen men de vetzuur samenstelling van sperma kan veranderen. Maar heel belangrijk hierbij is dat als we dit doen we deze vetten ook moeten beschermen tegen oxidatie door het simultaan verhogen van het aantal antioxidanten in het voer. Het is net op dit punt dat vitamine E, samen met selenium, heel belangrijk is om te voorkomen dat deze vetzuren oxideren, versta kapot gaan. Het vitamine E gehalte van het voer moet verhoogd worden naar 200mg per kilo. Vitamine E, gekend als vruchtbaarheids vitamine speelt op dit proces dus zijn rol in de vruchtbaarheid.

Vetzuren spelen een rol op vier vlakken.

Ten eerste maken zij deel uit van de structuur van de zaadcellen, voornamelijk in de celwanden, maar ook van belang voor de mobiliteit van het sperma. Onvoldoende vetzuren leiden tot een verminderde differentiatie van de zaadcellen en bij een grote tekorten zelfs tot de onmogelijkheid van het aanmaken van zaadcellen. Hoe ouder de man, hoe belangrijker!

Ten tweede zorgen deze vetzuren ervoor dat de zaadcellen langer overleven, meer bepaald in de tubuli van de uterovaginale junctie, en dit voor een periode van 2 weken.

Ten derde stimuleren ze de aanmaak van sperma.

Ten vierde hebben ze een heel belangrijke rol te vervullen in de hormonale controle van de spermatogenese. Vetzuren in de hersenen zijn vooral polyonverzadigde vetzuren, voornamelijk DTA. Wij weten allen dat het opdrijven van het aantal lichturen de vogels aanzet tot broeden, een proces waarbij de hypothalamus, de hypofyse en de testes netjes samenwerken via de secretie van hormonen, GnRH, LH, FSH en testosteron, dit alles om de spermatogenese op gang te krijgen. Ook van belang is het melatonine, omdat aangetoond is dat melatonine de secretie van hormonen in de hypofyse kan blokkeren. Daarbij is het nu zo dat onze vetzuren ervoor zorgen dat de melatonine secretie gedurende de dag laag gehouden kan worden waardoor de hormonale as tussen de hersenen en de testes veel vlotter werkt.

Belangrijk hierbij is toch eens op te merken dat niet alleen het opdrijven van het aantal lichturen vogels broedrijp maken, maar ook door de lange golflentes van het lichtspectrum, waarbij deze niet via de ogen, maar door de schedel de hypothalamus stimuleren. Ik merk dit op omdat de meeste, zoniet alle TL lampen geen licht van het infrarode spectrum uitstralen. Deze receptoren in de hypothalamus hebben vooral één vetzuur nodig, DTA, het enige omega 3 vetzuur van belang bij de spermatogenese.

Genoeg theorie, en even naar de praktijk.

Als we onze vogels voor de kweek een olie willen verstrekken gaat de voorkeur uit naar een plantaardige olie. Sinds jaren gebruiken veel liefhebbers tarwekiemolie, maar dit mag ook een andere plantaardige olie zijn, palm olie, soya olie of, gezien het hoge gehalte aan linolzuur, zonnebloemolie. Terloops wil ik ook opmerken dat het effect van biergist of bakkersgist ook te wijten is aan het linolzuur gehalte en niet aan de vitamines van de B reeks, zoals velen denken.

Arachidonzuur kunnen we niet halen uit plantaardige bronnen, maar verkrijgen wij alleen uit dierlijke bronnen. Hierbij denken wij in de eerste plaats aan eieren, hoewel koken het arachidonzuur gehalte doet dalen, maar nog meer aan larven, zoals pinkies. Dit, samen met het hoge eiwitgehalte van pinkies, kan een bijkomende verklaring zijn voor het opwekken van de broeddrift bij onze vogels bij de voorbereiding van de kweek. Ik heb nooit goed begrepen de bewering van velen dat onze vogels nood hebben aan dierlijke eiwitten, zolang het aminozuur profiel in orde is zijn eiwitten een bron van aminozuren, gelijk vanwaar hun afkomst ook is. Eieren voldoen hieraan voor de volle 100%. Zowel eieren als pinkies, op droge stof basis, hebben een eiwitgehalte van ongeveer 50%, waarbij de aminozuur score van pinkies zelfs slechter is, waarbij het broedopwekkend effect van pinkies misschien in verband staat met hun hoge gehalte van linolzuur en arachidonzuur.

Het laatste vetzuur, DTA (22:4 n-6), kan men niet verstrekken via het voer omdat het moet aangemaakt worden in het lichaam, uitgaande van DHA, het enige omega 3 vetzuur van belang bij de spermatogenese. Hieraan kunnen wij voldoen met het vestrekken van een klein beetje visolie, maar dit geeft dikwijls problemen met de darmen. Daarom heeft men olie gewonnen uit zeealgen op de markt gebracht, veel gebruikt door vegetariërs, heel goed verdragen door de darmen, veilig voor humaan gebruik en goedgekeurd door de EU.

Het gebruik van tarwekiemolie, de standaard sinds decennia, lijkt perfect in orde te zijn, dit samen met een beetje pinkies en voor de volledigheid een beetje olie uit zeealgen, voldoet aan alle normen voor het verstrekken van alle benodigde bouwstenen voor de aanmaak van een sterk en gezond sperma bij de mannen van onze vogels.

Dr Jan Vanderborght